Ένα από τα εμπόδια, που έπρεπε να ξεπεράσουν οι πρώτοι χριστιανοί ήταν η οργάνωση των λατρευτικών τους χώρων. Τους πρώτους αιώνες οι Ρωμαίοι κατεδίωκαν τους χριστιανούς, επομένως οι λατρευτικοί χώροι έπρεπε να είναι ιδιωτικοί. Για τον λόγο αυτό συγκεντρώνονταν μυστικά σε σπίτια ή σε υπόγειους χώρους, τις κατακόμβες.
Οι κατακόμβες της Μήλου
Μετά την υπογραφή του διατάγματος των Μεδιολάνων από τον Κωνσταντίνο και τον Λικίνιο (313 μ.Χ.) οι χριστιανοί κατασκευάζουν ελεύθερα τους ναούς τους, ώστε δημόσια πλέον να τελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό για την κατασκευή τους επηρεάζονται από τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και οι πρώτοι χριστιανικοί ναοί (βασιλική, περίκεντρος με τρούλο) μοιάζουν με τα αρχαία δημόσια κτίσματα.
Την περίοδο του Ιουστινιανού κατασκευάζεται η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη (βασιλική με τρούλο), ενώ λίγο αργότερα εμφανίζονται δύο ακόμα ρυθμοί όπως μαρτυρούν οι ναοί της Καπνικαρέας και του Σωτήρος Λυκοδήμου στην Αθήνα (σταυροειδής εγγεγραμμένος και οχταγωνικός). Τέλος, στη δύση του Βυζαντίου εμφανίστηκαν επίσης οι τρίκογχοι αγιορείτικοι ναοί και οι πεντάτρουλλοι εγγεγραμμένοι.
Πρόκειται για μια ορθογώνια αίθουσα που χωρίζεται με κιονοστοιχίες σε τρία ή πέντε κλίτη με υπερυψωμένο πάντα το μεσαίο για τον διαρκή φωτισμό του κτηρίου. Το ανατολικό τμήμα καταλήγει σε μια ημικυλινδρική κόγχη, την αψίδα, που προορίζεται για τον κλήρο, ενώ στα δυτικά υπάρχει ο νάρθηκας για τους κατηχούμενους.
Ο ρυθμός αυτός είναι επηρεασμένος από τα αντίστοιχα κτήρια των Ελλήνων και των Ρωμαίων που λειτουργούσαν ως δικαστήρια ή χώροι συνεδριάσεων. Οι χριστιανοί αξιοποίησαν αυτόν τον ρυθμό από τον 4ο μ.Χ. αιώνα για την κατασκευή των ναών τους.
Ο ρυθμός αυτός είναι επηρεασμένος από τα αντίστοιχα κτήρια των Ελλήνων και των Ρωμαίων που λειτουργούσαν ως δικαστήρια ή χώροι συνεδριάσεων. Οι χριστιανοί αξιοποίησαν αυτόν τον ρυθμό από τον 4ο μ.Χ. αιώνα για την κατασκευή των ναών τους.
Το εξωτερικό του ναού του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη.
Πηγή: histoirehistoire.weebly.com |
Το εσωτερικό του ναού του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη. Διακρίνονται τα κλίτη και η κόγχη στο βάθος.
Πηγή: histoirehistoire.weebly.com |
Πρόκειται για ένα θολωτό κυκλικό ή εξαγωνικό ή οκταγωνικό κτήριο που χρησιμοποιήθηκε ευρέως κατά τα παλαιοχριστιανικά χρόνια για την κατασκευή ναών. Πρότυπο αυτού του ρυθμού θεωρείται το Πάνθεον στη Ρώμη.
Άγιος Γεώργιος ή Ροτόντα στη Θεσσαλονίκη.
Πηγή: Βικιπαίδεια |
O Άγιος Βιτάλιος στη Ραβένα της Ιταλίας.
Πηγή: www. histoirehistoire.weebly.com |
Τον 6ο μ.Χ. αιώνα, την εποχή της μεγάλης ακμής της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, εμφανίστηκε ο ρυθμός της Βασιλικής με τρούλο. Πρόκειται για μια αρχιτεκτονική εφεύρεση των βυζαντινών αρχιτεκτόνων Ανθέμιου και Ισίδωρου.
Οι μηχανικοί αυτοί κατόρθωσαν να τοποθετήσουν στην στέγη της βασιλικής τον κυκλικό τρούλο, ο οποίος μέσω τεσσάρων σφαιρικών τριγώνων κατέληγε να στηρίζεται σε τέσσερις μεγάλους πεσσούς.
Αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτού του ρυθμού είναι ο περίφημος ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος κτίστηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό κατά τα έτη 531-537.
Οι μηχανικοί αυτοί κατόρθωσαν να τοποθετήσουν στην στέγη της βασιλικής τον κυκλικό τρούλο, ο οποίος μέσω τεσσάρων σφαιρικών τριγώνων κατέληγε να στηρίζεται σε τέσσερις μεγάλους πεσσούς.
Αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτού του ρυθμού είναι ο περίφημος ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος κτίστηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό κατά τα έτη 531-537.
Εξωτερική όψη της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.
Πηγή: pontos-news, Newsbomb
Πηγή: pontos-news, Newsbomb
Εσωτερική όψη της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.
Πηγές: Ποντίκι και www.byzantineathens.com
Πηγές: Ποντίκι και www.byzantineathens.com
Ο εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο είναι ο αντιπροσωπευτικότερος βυζαντινός ρυθμός. Κύριο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτών των ναών είναι ο σχηματισμός σταυρού εσωτερικά και εξωτερικά στο σχεδόν τετράγωνο κτίσμα, που φέρει έναν ή πέντε τρούλους. Η δημιουργία κογχών στη βόρεια και νότια πλευρά όχι μόνο αυξάνουν τον εσωτερικό χώρο, αλλά χαρίζουν παράλληλα ομορφιά και χάρη.
Υπάρχουν πάμπολλα δείγματα αυτού του ρυθμού, όπως η Καπνικαρέα στην Αθήνα και η Παναγία των Χαλκαίων στη Θεσσαλονίκη.
Υπάρχουν πάμπολλα δείγματα αυτού του ρυθμού, όπως η Καπνικαρέα στην Αθήνα και η Παναγία των Χαλκαίων στη Θεσσαλονίκη.
H Καπνικαρέα στην Αθήνα
Πηγή: ru.depositphotos.com |
H Παναγία των Χαλκέων στη Θεσσαλονίκη
Πηγή: greekorthodoxreligioustourism.blogspot.com |
Στον οκταγωνικό ναό υπάρχει ένας μεγάλος τρούλος, ο οποίος καλύπτει ολόκληρη σχεδόν τη στέγη και στηρίζεται μέσω οκτώ σφαιρικών τριγώνων σε ισάριθμους κίονες. Κύριο χαρακτηριστικό αυτού του τύπου είναι ο παραμερισμός των τεσσάρων πεσσών ή κιόνων από το κέντρο και η δημιουργία ενός μεγάλου και ενιαίου χώρου στον κυρίως ναό.
Παραδείγματα αυτού του ρυθμού είναι ο ναός του Σωτήρος Λυκοδήμου στην Αθήνα (Ρώσικη εκκλησία), το καθολικό της Μονής Δαφνίου και ο ναός του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία.
Παραδείγματα αυτού του ρυθμού είναι ο ναός του Σωτήρος Λυκοδήμου στην Αθήνα (Ρώσικη εκκλησία), το καθολικό της Μονής Δαφνίου και ο ναός του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία.
Ο ναός Σωτήρος Λυκοδήμου στην Αθήνα
Πηγή: www.byzantineathens.com |
Το καθολικό της Μονής Δαφνίου
Πηγή: Visit Greece |
Εξωτερική και εσωτερική όψη του καθολικού της Μονής του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία
Πηγές: lamiareport.gr και religiousgreece.gr
Πηγές: lamiareport.gr και religiousgreece.gr
Ο Αγιορείτικος τρίκογχος αποτελεί μια μικρή παραλλαγή του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ρυθμού με μοναδική διαφοροποίηση την απόληξη της βόρειας και νότιας πλευράς του ναού σε κόγχες προκειμένου να στεγαστούν οι χοροί των ιεροψαλτών. Ο τύπος ονομάζεται έτσι γιατί δημιουργήθηκε και συναντάται κυρίως στο Άγιον Όρος .
Πρόκειται για έναν ρυθμό ναού που συναντάμε κυρίως στη Μακεδονία, τη Σερβία και γενικότερα στα δυτικά Βαλκάνια. Οφείλει την ονομασία του στην εισαγωγή τεσσάρων επιπλέον σχετικά χαμηλών τρούλων στις τέσσερις γωνίες του ναού.
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου του Νεομάρτυρα, Αιτωλοακαρνανία
Πηγή: e-nafpaktia.gr
Πηγή: e-nafpaktia.gr
Οι Σταυρεπίστεγοι ναοί εμφανίζονται στα τέλη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και πρόκειται για μικρής κλίμακας ναούς. Παίρνουν την ονομασία τους από τη στέγη στην οποία σχηματίζεται με σαφήνεια το σχήμα του σταυρού.
Ο ναός της Αγίας Τριάδας, Κρανίδι
Πηγή: www.byzantineathens.com |
Ο ναός του Αγίου Λουκά Λαμπρικών, Κορωπί
Πηγή: koropi-press |
Αξιοποιήθηκε υλικό από τις ιστοσελίδες: